Ξενοφώντος Κυνηγετικός. Μια σύγχρονη άποψη 2500 ετών.

Οι περισσότεροι από εμάς τους κυνηγούς γνωρίζουν το αντικείμενο του "Κυνηγετικού" του Ξενοφώντα. Στο συγκεκριμένο σύγγραμμα ο Ξενοφών αναλύει τις κυνηγετικές τεχνικές, τις φυλές των κυνηγετικών σκύλων και τις συνήθειες των θηραμάτων. Πέρα όμως από την εισαγωγή του αναγνώστη στα περί του κυνηγίου, ο Ξενοφών καταδεικνύει τη χρησιμότητα της θήρας στη διάπλαση χαρακτήρων και τη διαπαιδαγώγηση των νέων. Τελειώνοντας λοιπόν το τεχνικό μέρος του έργου του να τι αναφέρει ως αντιπαράθεση προς τους σοφιστές, τους διαμορφωτές κατά κάποιο τρόπο της κοινής γνώμης της εποχής. Παραθέτω αυτούσιο το αρχαίο κείμενο και στη συνέχεια τη μετάφραση. Αξίζει να το διαβάσετε με προσοχή.  

  

[13.1] Θαυμάζω δὲ τῶν σοφιστῶν καλουμένων ὅτι φασὶ μὲν ἐπ’ ἀρετὴν ἄγειν οἱ πολλοὶ τοὺς νέους, ἄγουσι δ’ ἐπὶ τοὐναντίον· οὔτε γὰρ [ἂν] ἄνδρα που ἑωράκαμεν ὅντιν’ οἱ νῦν σοφισταὶ ἀγαθὸν ἐποίησαν, οὔτε γράμματα παρέχονται ἐξ ὧν χρὴ ἀγαθοὺς γίγνεσθαι, [13.2] ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ματαίων πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται, ἀφ’ ὧν τοῖς νέοις αἱ μὲν ἡδοναὶ κεναί, ἀρετὴ δ’ οὐκ ἔνι· διατρίβειν δ’ ἄλλως παρέχει τοῖς ἐλπίσασί τι ἐξ αὐτῶν μαθήσεσθαι [μάτην] καὶ ἑτέρων κωλύει χρησίμων καὶ διδάσκει κακά. [13.3] Μέμφομαι οὖν αὐτοῖς τὰ μὲν μεγάλα μειζόνως· περὶ δὲ ὧν γράφουσιν, ὅτι τὰ μὲν ῥήματα αὐτοῖς ἐζήτηται, γνῶμαι δὲ ὀρθῶς ἔχουσαι, αἷς ἂν παιδεύοιντο οἱ νεώτεροι ἐπ’ ἀρετήν, οὐδαμοῦ. [13.4] ἐγὼ δὲ ἰδιώτης μέν εἰμι, οἶδα δὲ ὅτι κράτιστον μέν ἐστι παρὰ τῆς αὑτοῦ φύσεως τὸ ἀγαθὸν διδάσκεσθαι, δεύτερον δὲ παρὰ τῶν ἀληθῶς ἀγαθόν τι ἐπισταμένων μᾶλλον ἢ ὑπὸ τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόντων. [13.5] ἴσως οὖν τοῖς μὲν ὀνόμασιν οὐ σεσοφισμένως λέγω· οὐδὲ γὰρ ζητῶ τοῦτο· ὧν δὲ δέονται εἰς ἀρετὴν οἱ καλῶς πεπαιδευμένοι ὀρθῶς ἐγνωσμένα ζητῶ λέγειν· ὀνόματα μὲν γὰρ οὐκ ἂν παιδεύσειε, γνῶμαι δέ, εἰ καλῶς ἔχοιεν. [13.6] ψέγουσι δὲ καὶ ἄλλοι πολλοὶ τοὺς νῦν σοφιστὰς καὶ οὐ [τοὺς] φιλοσόφους, ὅτι ἐν τοῖς ὀνόμασι σοφίζονται, οὐκ ἐν τοῖς νοήμασιν. οὐ λανθάνει δέ με ὅτι τὰ μὴ καλῶς καὶ ἑξῆς γεγραμμένα φήσει τις ἴσως τῶν τοιούτων οὐ καλῶς οὐδ’ ἑξῆς γεγράφθαι· ῥᾴδιον γὰρ ἔσται αὐτοῖς τὸ ταχὺ μὴ ὀρθῶς μέμψασθαι· [13.7] καίτοι γέγραπταί γε οὕτως, ἵνα ὀρθῶς ἔχῃ, καὶ μὴ σοφιστικοὺς ποιῇ ἀλλὰ σοφοὺς καὶ

ἀγαθούς· οὐ γὰρ δοκεῖν αὐτὰ βούλομαι μᾶλλον ἢ εἶναι χρήσιμα, ἵνα ἀνεξέλεγκτα ᾖ εἰς ἀεί. [13.8] οἱ σοφισταὶ δ’ ἐπὶ τῷ ἐξαπατᾶν λέγουσι καὶ γράφουσιν ἐπὶ τῷ ἑαυτῶν κέρδει, καὶ οὐδένα οὐδὲν ὠφελοῦσιν· οὐδὲ γὰρ σοφὸς αὐτῶν ἐγένετο οὐδεὶς οὐδ’ ἔστιν, ἀλλὰ καὶ ἀρκεῖ ἑκάστῳ σοφιστὴν κληθῆναι, ὅ ἐστιν ὄνειδος παρά γε εὖ φρονοῦσι. [13.9] τὰ μὲν οὖν τῶν σοφιστῶν παραγγέλματα παραινῶ φυλάττεσθαι, τὰ δὲ τῶν φιλοσόφων ἐνθυμήματα μὴ ἀτιμάζειν· οἱ μὲν γὰρ σοφισταὶ πλουσίους καὶ νέους θηρῶνται, οἱ δὲ φιλόσοφοι πᾶσι κοινοὶ καὶ φίλοι· τύχας δὲ ἀνδρῶν οὔτε τιμῶσιν οὔτε ἀτιμάζουσι.

Μτφρ. Σ. Τσέλικας. 2006. Στο Ανθολόγιο Αρχαίων Ελληνικών Κειμένων. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Αυτό που με εκπλήσσει με τους αποκαλούμενους σοφιστές είναι που ισχυρίζονται, οι περισσότεροι απ' αυτούς, ότι οδηγούν τους νέους στην αρετή, ενώ τους οδηγούν στο ακριβώς αντίθετο· γιατί πουθενά δεν έχουμε δει κάποιον άνδρα τον οποίο οι σύγχρονοι σοφιστές έκαναν ενάρετο, ούτε προσφέρουν αυτοί συγγράμματα από τα οποία να αισθάνεται κανείς την υποχρέωση να γίνει ενάρετος. Αντιθέτως, για ανώφελα θέματα έχουν γράψει πληθώρα έργων, τα οποία παρέχουν στους νέους κάποια επιπόλαιη ευχαρίστηση, αρετή όμως δεν διαθέτουν· το αποτέλεσμα είναι να προκαλούν ανώφελο χάσιμο χρόνου σε όσους ελπίζουν ότι θα μάθουν κάτι από αυτά, απομακρύνοντάς τους από άλλες χρήσιμες ασχολίες και διδάσκοντάς τους την αδικία. Δεν μπορώ, λοιπόν, παρά να τους κατηγορώ για κάποια βαριά σφάλματά τους με μομφές βαρύτερες από το συνηθισμένο· όσο για τα συγγράμματά τους, τους μέμφομαι γιατί χρησιμοποιούν εξεζητημένη φρασεολογία, δεν διαθέτουν όμως ούτε ίχνος από ορθές απόψεις, με τις οποίες θα μπορούσαν οι νέοι να μορφωθούν στην αρετή.

Εγώ, βέβαια, δεν είμαι ειδικός, γνωρίζω όμως ότι το καλύτερο είναι να διδάσκεται κανείς την αρετή από την ίδια του τη φύση, κι η δεύτερη καλύτερη λύση να τη διδάσκεται από όσους πραγματικά γνωρίζουν κάτι για την αρετή, κι όχι από αυτούς που κατέχουν την τέχνη της απάτης. Εκφράζομαι ίσως με γλώσσα που δεν είναι επιτηδευμένη, γιατί ούτε καν επιδιώκω κάτι τέτοιο· αυτό που επιδιώκω είναι να εκφράσω κάποιες σκέψεις αποδεδειγμένα ορθές, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτών που έχουν λάβει μια ευγενή παιδεία με στόχο την αρετή. Γιατί δεν είναι οι λέξεις που μπορούν να προσφέρουν παιδεία, αλλά οι ιδέες, όταν είναι ωραίες.

Και πολλοί άλλοι απευθύνουν στους σύγχρονους σοφιστές ―δεν θα τους αποκαλέσω φιλοσόφους― την κατηγορία ότι είναι ικανοί στην εξεζητημένη φρασεολογία και όχι στις ιδέες. Ξέρω, βέβαια, καλά ότι κάποιος από τους σοφιστές θα ισχυριστεί ίσως πως ό,τι δεν είναι γραμμένο με ωραία και μεθοδική διατύπωση, δεν έχει αξία· γιατί γι' αυτούς είναι εύκολη η γρήγορη και άδικη κριτική. Σκοπός μου, ωστόσο, είναι γράφοντας να παραγάγω ένα έργο που να διαθέτει ορθές απόψεις και να μην κάνω τους αναγνώστες μου δοκησίσοφους, αλλά σοφούς και ενάρετους· θέλω, δηλαδή, αυτά που γράφω να μην φαίνονται, αλλά να είναι χρήσιμα, για να μην μπορεί κανείς ποτέ να τα ανατρέψει.

Οι σοφιστές, αντιθέτως, μιλάνε και γράφουν για να εξαπατήσουν, με απώτερο σκοπό το προσωπικό τους κέρδος και δεν ωφελούν κανέναν σε τίποτε· γιατί κανείς ανάμεσά τους ούτε υπήρξε σοφός ούτε είναι, αλλά είναι και ικανοποιημένοι να τους αποκαλούν σοφιστές, ονομασία που είναι ντροπή για τους συνετούς ανθρώπους. Σας συμβουλεύω, λοιπόν, να είστε επιφυλακτικοί απέναντι στα διδάγματα των σοφιστών και να εκτιμάτε τις ιδέες των φιλοσόφων· γιατί οι σοφιστές κυνηγάνε τους πλούσιους και νέους, ενώ οι φιλόσοφοι είναι εξίσου φιλικοί προς όλους· κι επιπλέον, δεν δείχνουν ούτε εκτίμηση ούτε περιφρόνηση προς τις τύχες των ανθρώπων.

Για βάλτε λοιπόν στη θέση των σοφιστών του Ξενοφώντα τα λαμόγια των παντός είδους οικολογικών οργανώσεων, ΜΚΟ κλπ. Τους συνεπικουρούμενους από στρατό ΜΜΕ. Αυτούς που κατέχουν την τέχνη της απάτης που μιλάνε και γράφουν για να εξαπατήσουν με απώτερο σκοπό το προσωπικό τους κέρδος και τα κέρδη των πατρώνων τους. Αυτούς που κάνουν το άσπρο μαύρο, αυτούς που πλάσσαραν το μεγάλο φαγοπότι της πράσινης ανάπτυξης ως σωτηρία της φύσης. Αυτούς που λοιδορούν και συκοφαντούν οποιονδήποτε εκφράσει μια άλλη άποψη, προβάλει λογικά επιχειρήματα και παρουσιάζει τεκμηριωμένες μελέτες. Αυτούς τους γελοίους Γκαιμπελίσκους. Αυτούς που τα δάση των ανεμογεννητριών τους τέρπουν την τσέπη και ως εκ τούτου στο διάολο να πάνε τα κωλόπουλα που πάνε και τρακάρουν πάνω τους. Αυτούς που αντικατέστησαν χιλιάδες στρέμματα καλλιεργειών με που θα μπορούσαν να είναι πηγή τροφής και ανάπτυξης για εκατοντάδες είδη με φωτοβολταϊκά μεταβάλλοντας τον τόπο σε έρημο. Η βιομηχανία της σύγχρονης σοφιστείας κρατάει από πολύ παλιά, πράγμα όμως που κάνει ακόμα πιο σύγχρονη πια την άποψη του Ξενοφώντα. Δεν είναι όμως να απορεί κανείς γιατί ο κυνηγετικός κόσμος και τότε και τώρα έχει την ικανότητα και ευθυκρισία να διακρίνει το σωστό και δίκαιο. Ζώντας μέσα στη φύση και από τη φύση με το ένστικτο και τη γνώση ξέρει καλά να διακρίνει τους χαμερπείς και δόλιους, όσο καλά καμουφλαρισμένοι κι' αν είναι πίσω από μεγαλοστομίες, συκοφαντίες και ξύλινη γλώσσα.